Beatrijs van Riessen: “Ze hielden zich niet groot, dat voelde ik”
Toen Beatrijs van Riessen, bestuurder van zorgorganisatie Estinea, op een zaterdagavond een locatie bezocht, vond er een incident plaats. Een cliënt was heel boos dat zijn persoonlijk begeleider geen slaapdienst had en ging door het lint. Beatrijs zag hoe het team daarmee omging. Toen ze ruim een uur later de locatie verliet, was ze bezorgd en tegelijkertijd gerust: het team had gezegd dat het de situatie aankon en Beatrijs vertrouwde op hun openheid en eerlijkheid.
Beatrijs van Riessen is bestuurder van Estinea, een zorgorganisatie voor mensen met een beperking in de Achterhoek en Twente. “We werken hier al twintig jaar met zelfsturende teams”, vertelt Beatrijs. “Toen ik hier kwam, vroeg mijn omgeving lacherig: ‘Hoe kun je bestuurder zijn van zelfsturende teams, wat valt er dan te besturen?’ Dat is een goeie vraag. Wat betekent het als de verantwoordelijkheid zo laag mogelijk in de organisatie ligt, wat betekent dat voor de verantwoordelijkheid van de bestuurder?”
Beatrijs geeft zelf het antwoord: “Mijn taak is het om te zorgen voor een cultuur waarin het vanzelfsprekend is dat mensen verantwoordelijkheid nemen en benoemen wat ze daarvoor nodig hebben van de ander. Ik moet zorgen dat de teams assertief genoeg zijn om dat te doen, dat mensen daarin niet te bescheiden of te volgzaam zijn. Een belangrijke opdracht voor mij als bestuurder is dan ook open gesprekken mogelijk maken.”
Trots op het team
Dat er open gesprekken gevoerd worden bij Estinea, bleek toen Beatrijs een locatie bezocht. Ze zat bij een huiskameroverleg, toen zij harde knallen hoorde. Een cliënt was boos dat zijn persoonlijk begeleider geen slaapdienst had. “De cliënt was tierend naar boven gegaan en deed wat hij altijd doet als hij door het lint gaat: elke keer de deur van zijn appartement hard, écht keihard, dichtgooien. Zolang hij dat deed hoefden medewerkers niet erheen te gaan, want dan was er toch niets met hem te beginnen. Bovendien was het voor ieders eigen veiligheid niet verantwoord om naar hem toe te gaan.”
De teamleden overlegden hoe ze de situatie konden aanpakken. Beatrijs’ bezoek zat erop en ze vertrok. “Hoe sta je dan op de parkeerplaats? Ik was trots: ik voelde dat ik kon weggaan, ik had gezien hoe die teamleden het gesprek met elkaar voerden. Ik wist ook dat ze het zouden benoemen als het niet verantwoord zou zijn om zo de nacht in te gaan. Ze hielden zich niet groot, dat voelde ik.”
Fundament voor open gesprek
De VeiligPlus-aanpak draagt bij aan de openheid binnen de teams, vindt Beatrijs. “Daardoor is iedereen zich ervan bewust dat je voortdurend het gesprek moet blijven voeren. Niet alleen binnen het team maar, als daar behoefte aan is, ook buiten het team. Om het dilemma dan weer zo snel mogelijk terug te brengen naar de plek waar het opgelost moet worden.”
Volgens de bestuurder is de meerwaarde van de aanpak dat je in een heldere cyclus de stappen doorloopt. Dat vraagt wel om discipline. “Je moet niet stappen overslaan en denken ‘Dat kunnen of weten we wel’. Op het moment dat je een gesprekscyclus over veiligheid mogelijk maakt, ook als er geen directe aanleiding is, dan is de dialoog geborgd in je gewone doen en laten. Als er dan een incident is, heb je al het fundament voor een open gesprek gelegd.”
Basisbezorgdheid
Beatrijs was trots op haar team, toen zij in de auto naar huis reed. En toch was ze ook bezorgd. “Ik vond het verantwoord om weg te gaan. Maar er is altijd een stemmetje in je achterhoofd dat zegt: ‘Als er nu toch iets misgaat, wat dan?’ Een soort basisbezorgdheid, omdat je nooit 100% garantie hebt dat het goed gaat.” Want ook al had ze het goede gevoel erbij en waren de juiste voorwaarden geschapen, risico’s zijn overal. “Met z’n allen willen we daar een voelspriet voor ontwikkelen. Blijft een gevoel van onrust zich roeren, vraag je dan af waar ‘m dat in zit. En heb het met elkaar daarover. We moeten elkaar durven vragen of de situatie veilig is. En als we het gevoel hebben dat er vanuit onmacht ja gezegd wordt, vanuit een gevoel van onmogelijkheid omdat er geen alternatief is, dan willen we dat volop op tafel leggen.”
Vanzelfsprekend geldt dat niet alleen voor medewerkers, maar ook voor managers en bestuurders. “We willen ook als managers, bestuurders en toezichthouders in een cyclus van gesprekken met elkaar vertrouwen opbouwen en van elkaar weten hoe we over kwesties denken. Wat dat betreft is de wereld wel veranderd. Ik zie dat tegenwoordig, ook in de Raden van Toezicht, andersoortige gesprekken worden gevoerd.”
Vragen en twijfels
Beatrijs heeft het verhaal van het incident gebruikt bij de afsluitende bijeenkomst van de VeiligPlus-aanpak, waar de teams die meededen met de aanpak vertegenwoordigd waren. “Medewerkers zeiden: ‘Fijn dat je vertelt dat je ook je onrust hebt en vragen en twijfels.’ Dat was goed. Ik wil hier een bepaalde toon neerzetten waarop we met elkaar in gesprek gaan. Wat die toon is? Ik houd niet zo van het woord, maar ik zeg het toch maar: kwetsbaar.”
Lees het verhaal zoals Beatrijs van Riessen dat schreef en voorlas aan haar medewerkers.
