Marthijs Middelburg: ”Wij kozen voor Aanjagers van buiten het team”
Marthijs Middelburg van de LeekerweideGroep constateerde in de agressietrainingen die hij gaf dat zijn collega’s heel oplossingsgericht waren bij het bespreken van incidenten. Maar praten over gevoelens van onveiligheid was er niet bij. Samen met collega’s zette hij de uitrol van de VeiligPlus-aanpak op. Anders dan in de aanpak wordt beschreven, kozen zij bewust voor Aanjagers van buiten het team. “De VeiligPlus-aanpak geeft een idee hoe je de methode het beste kunt inzetten, maar daar hadden we zelf ook ideeën bij.”
Marthijs is persoonlijk begeleider niveau 5 op een woning voor mensen met gedragsproblemen en een licht verstandelijke beperking bij de LeekerweideGroep. Eerder werkte hij als bewegingsagoog. In die rol gaf hij trainingen over agressie. Ook werd hij lid van de commissie Agressie en Sociale Veiligheid, die zich continu bezighoudt met veiligheid bij LeekerweideGroep. Van daaruit werd hij projectleider van de VeiligPlus-aanpak.
“Ik gaf agressietrainingen die gericht waren op hoe om te gaan met een cliënt”, vertelt Marthijs. “De medewerkers leerden de-escalerend te werken, maar vergaten zichzelf, merkte ik in de trainingen. Als er een escalatie was geweest, moest het werk zo snel mogelijk weer doorgaan. Een medewerker vertelde dat na een incident de glasscherven nog in de woning lagen, toen de cliënt die het veroorzaakte alweer in de kamer kwam. De medewerkers ruimden de glasscherven op en stonden niet stil bij zichzelf. Er werd geen ruimte gemaakt om te praten over wat er was gebeurd.”
Ziekmeldingen
In de commissie hoorde Marthijs van de P&O-adviseur dat er ziekmeldingen waren doordat mensen voorbij hun eigen grenzen gingen. Marthijs herkende dat. “Als jij iedere dag te maken hebt met een cliënt die jou uitscheldt of jou wil slaan of schoppen en als jij daar angstig voor bent en dat negeert, dan kun je op een gegeven moment die last niet meer dragen.”
Wat ook spanning geeft, is je onveilig voelen bij een collega. “In één van de woningen waren door ziekte van vaste medewerkers veel invallers geweest, die de cliënten en de afspraken niet goed kenden. Daardoor gingen cliënten zich onveilig voelen en agressief gedrag vertonen, waardoor ook vaste medewerkers angstig werden. Dat werd niet besproken. Gevolg daarvan was dat medewerkers verwijderd raakten van elkaar.”
Geen vertroebeld zicht
In die periode bracht de P&O-adviseur een artikel over de VeiligPlus-aanpak mee naar de commissie. Het bespreekbaar maken van onveiligheid sprak de commissieleden direct aan. De bestuurder gaf groen licht en Marthijs bood aan om projectleider te worden. Daarbij maakte LeekerweideGroep zijn eigen keuzes. “In de beschrijving van de aanpak staat dat de Aanjagers uit de teams zelf moeten komen, maar wij kozen ervoor om dat in eerste instantie niet te doen. Aanjagers moeten zich onthouden van inbreng in de dialoog en wij gunden het juist alle medewerkers om als deelnemer betrokken te zijn bij dit proces. Bovendien wilden we voorkomen dat bestaande patronen verstorend zouden werken, bijvoorbeeld omdat teamleden bepaalde ervaringen hebben met een Aanjager.”
LeekerweideGroep deed een oproep voor mensen die ervaring hebben met coachen om de rol van Aanjager op zich te nemen. Acht begeleiders meldden zich. “Dat de Aanjagers niet de ins en outs van de teams kennen, zien wij als een voordeel”, aldus Marthijs. “Een Aanjager moet vooral teruggeven wat hij of zij signaleert. Als een medewerker niet meepraat, dan kan de Aanjager daar iets van zeggen. Bovendien, als je als Aanjager uit het team zelf komt en bepaalde dingen zitten je heel hoog, zie dan maar eens uit de inhoud te blijven. De verwachting is dat onze Aanjagers meer van buitenaf kunnen kijken, ze hebben nog geen vertroebeld zicht op het team.”
Uit eigen ervaring
Zeven teams van LeekerweideGroep startten eind vorig jaar met de VeiligPlus-aanpak. Voor de kick off waren de deelnemende teams uitgenodigd, de Aanjagers, clustermanagers en gedragskundigen. Verder waren de bestuurder en zorgmanager aanwezig. “De bestuurder vertelde over zijn eigen ervaring met agressie in zijn functie als orthopedagoog. Hij vertelde ook wat dat met hem had gedaan. Mooi dat hij dat voor een groep van bijna honderd medewerkers deed. Hij liet zien dat hij zijn medewerkers snapt en dat hij het belangrijk vindt dat er wordt gesproken over veiligheid. Ik zag dat mensen in de zaal dat waardeerden.”
Bij de kick off werden de teams aan hun Aanjager gekoppeld en gingen ze met elkaar in gesprek. “De kennismaking verliep bij de meesten heel goed. Eén team vond de Aanjager tijdens de bijeenkomst wat sturend. Ik heb daar met hen over gesproken en gezegd dat ze dat kunnen teruggeven aan de Aanjager. Dat is ook gebeurd. Het is voor Aanjagers ook zoeken, het is allemaal nieuw. We hebben afgesproken dat we alle ervaringen mee nemen in de evaluatie en op basis daarvan besluiten hoe we verder gaan.”
Eerste stap
Inmiddels zijn in de teams de dialogen gestart. “De medewerkers moesten wel even schakelen”, vertelt Marthijs. “Ze dachten dat de dialoog over het oplossen van agressie zou gaan, maar het gaat in eerste instantie om hoe ze met elkaar in gesprek gaan daarover. Inzichtelijk maken in wat voor patronen ze zitten, hoe ze nu communiceren, dat is de eerste stap. En een heel belangrijke stap.”
